Pierwszy okres po poczęciu dziecka to czas intensywnych przeżyć kobiety. Może to być czas trudny. Psycholodzy określają ten etap jako ?okres kryzysu psychicznego?. Jeśli przebiega on prawidłowo, prowadzi do funkcjonowania na wyższym poziomie dojrzałości. Najsilniejszy kryzys oraz jego pozytywne lub negatywne skutki występują przy pierwszym dziecku (wtedy zachodzą najbardziej znaczące przemiany w sposobie życia, które kobieta musi zaakceptować).
Jeśli chodzi o pierwszy trymestr, to na ogół jest to czas bardzo trudny, bo poczęcie dziecka wywołuje zmiany fizyczne i psychiczne, zmienia sytuację społeczną kobiety.
Mogą pojawić się zmiany w postrzeganiu własnego ciała. Nowa gospodarka neurohormonalna może powodować rozchwianie równowagi psychicznej ? przeżywanie silnych, skrajnych uczuć i emocji ? od radosnych do głęboko lękowych i depresyjnych; objawy fizjologiczne ? np. wymioty, senność, wrażliwość na zapachy ? mogą nie być odczytywane przez kobiety jako sygnał od dziecka informujący o jego obecności oraz rozwoju oraz zmianach przystosowawczych organizmu, ale jako uciążliwość i dolegliwość wywołującą lęk i niechęć do ich przyczyny. Koncentracja na dolegliwościach może powodować egocentryzm, skupienie na sobie, niechęć do przyczyny, która je wywołuje. Przez niektóre kobiety ustanie miesiączki może być traktowane jako zaburzenie, które trzeba leczyć środkami farmakologicznymi (środki wywołujące miesiączkę mogą spowodować poronienie). Istnieje ryzyko, że kobieta nie będzie akceptować faktu powiększania się jej piersi w czasie trwania ciąży.
Kolejnym elementem mogą być zmiany w postrzeganiu siebie. Ważne jest zaakceptowanie obecności dziecka i różnic między swoją osobą i osobą dziecka (zmiana myślenia ?ja? na myślenie ?my?). Jednakże dla wielu kobiet dziecko jest tylko zarodkiem, guzem, który rośnie w jej brzuchu (wówczas trudno jest dziecko obdarzyć od początku miłością, mogą pojawić się tu myśli o aborcji). Pozytywne zmiany w myśleniu o dziecku mogą czasami nastąpić dopiero w momencie odczuwania jego ruchów, które świadczą o obecności dziecka, o jego odrębności. Wiele kobiet w tym okresie może jeszcze nie czuć się matkami (?będę mamą?, ?będziesz babcią? ? kobietę traktuje się jako przyszłą matkę). Brak poczucia dojrzałości do roli matki u niektórych kobiet przyczynia się do powstania lęku przed przyszłością, żalu za utratą beztroskiej przeszłości.
Kryzys psychologiczny jest pewną normą pierwszego okresu po poczęciu dziecka. Może pojawić się zachwianie pewności siebie, uczucia lękowe (np. lęk przed dzieckiem, lęk o zdrowie swoje i dziecka, lęk przed komplikacjami, przed chorobą, przed porodem! itp.). Większość kobiet pierwszy okres przeżywa radośnie, mimo pojawiających się niepokojów, gdyż posiadanie dziecka zaspokaja wiele potrzeb (np. bezpieczeństwa (dziecko może zapewnić opiekę na starość), afiliacji (poczucie więzi, przynależności do kogoś), uznania i szacunku (prestiż społeczny kobiet w ciąży), dodatniej samooceny (dziecko dowartościowuje kobietę, świadczy o jej biologicznej zdolności prokreacyjnej), twórczości (dziecko stymuluje do nabywania nowych umiejętności), sensu życia (jest po co i dla kogo żyć), nieśmiertelności (dziecko zaspokaja częściowo dążenie do nieśmiertelności, gdyż dziedziczy ich bogactwo genetycznie).
Zmiany w kontaktach społecznych to również istotny aspekt macierzyństwa. Chęć utrzymania dotychczasowej roli społecznej może być powodem do odrzucenia dziecka i decyzji o aborcji. Rzadko zdarza się, że kobieta traktuje dziecko jako rywala wobec partnera i obawia się, że nie będzie potrafiła podzielić swego czasu dla obojga. Kobieta z powodu poczęcia dziecka może być porzucona przez partnera (wtedy albo decyduje się na aborcję ? by odzyskać mężczyznę lub zemścić się na nim; lub chce je urodzić i nadać mu nazwisko ojca, aby ? jeśli jest on osobą znaczącą w środowisku ? upokorzyć go; może też chcieć urodzić dz., aby zrekompensować sobie utratę mężczyzny). Ważną rolę pełni stosunek własnej matki do kobiety ? zarówno obecny jak i dotychczasowa ich relacja. Jest to okres, w którym kobieta jest szczególnie podatna na sugestie z otoczenia. W środowisku, które nie ceni rodzicielstwa, kobieta może czuć się odepchnięta i pogardzana.
W drugim trymestrze nastepuję stabilizacja hormonalna i uczuciowa, większość dolegliwości ciążowych ustąpiła lub jeszcze się nie ujawniła; dziecko jest niewielkie, więc nie jest jeszcze ?ciężarem? dla matki; w pożyciu małżeńskim jest to zazwyczaj ?okres miodowy?.
W okresie tym moga pojawić się również zmiany w postrzeganiu własnego ciała, np. zmiana sylwetki kobiety w widoczny sposób, kobieta jest dumna, że jej ciało stanowi dobre miejsce rozwoju dla dziecka, jest zadowolona, wysokie poczucie własnej wartości i znaczenia macierzyństwa, kobieta dba o swój wygląd zewnętrzny, są kobiety, które zmiany w wyglądzie zewnętrznym przeżywają jako degradację (jeśli dla kobiety ważna była do tej pory atrakcyjność fizyczna i na niej budowała poczucie swojej wartości, może teraz nie akceptować dużego brzucha, może lękać się, że mąż przestanie się nią interesować, boi się zdrady z jego strony, może nosić wyszczuplające, krępujące ciało ubrania itp.). Jednakże rozwój dziecka skłania kobietę do większej dbałości o swoje zdrowie i do przestrzegania diety, czasem może występować lęk przed współżyciem seksualnym, aby nie uszkodzić dziecka (na tym etapie rozwoju dziecka nie stanowi to jednak zagrożenia).
Postrzeganie siebie ma związek z tym, iż kobieta czuje się coraz bardziej matką, postrzega dziecko jako odrębną osobę (jest to wzmagane przez jego coraz to żywsze ruchy). Jes to czas, gdzie pojawiają się fantazje i marzenia dotyczące dziecka, przypisywanie mu pewnych cech, kształtowania różnych form przywiązania do dziecka. Kobieta interesuje się rozwojem dziecka i jego wychowaniem, koncentruje się na tym, co dzieje się wewnątrz jej ciała. Zdarza się, że czasami ogranicza kontakty towarzyskie i swoje hobby, jej stan jest w centrum jej zainteresowania, częściej rozmawia ze swoim dzieckiem, które pozostaje ?wyimaginowanym przyjacielem?.
Kobiety w ciąży w pewnym momencie mają wielki dylemat komu, kiedy i jak powiedzieć o dziecku. Otoczenie chce wyręczać kobietę w jej pracach, jest opiekuńcze wobec niej. Ma ogromny wpływ na to, jak czuje się kobieta (np. może wyrażać dezaprobatę dla niektórych jej zachowań, np. palenie papierosów). Podatność na uwagi otoczenia może czynić kobietę ?małą dziewczynką?, którą każdy poucza i ma prawo oczekiwać od niej określonego działania. Czasami kobieta ogranicza swoje kontakty z innymi ludźmi, nawet z najbliższymi, ale może mieć poczucie, że stosunek innych do niej się zmienił.
Gdy przychodzi trzeci trymestr, wzrasta koncentracja kobiety na dziecku i porodzie, zmienia się jej wygląd, przeżycia i zachowania wobec innych ludzi. Kobiecie powiększają się maksymalnie piersi i brzuch, doświadcza różnych dolegliwości fizycznych (np. hemoroidy, zaparcia, bóle krzyża, ograniczona ruchliwość, szybkie męczenie się itp.). Ruchy dziecka stają się bardziej energiczne, co kobieta może odbierać jako znak witalności dziecka lub jako przyczynę niepokoju. Powstają oczekiwania wobec zachowań dziecka po porodzie na podstawie jego ruchów.
W tym trymestrze pojawiają się marzenia i oczekiwania wobec dziecka, że zaspokoi ono wszystkie nadzieje matki (np. marzenia niezrealizowane w dzieciństwie) oraz wyobrażenia o porodzie ? coraz intensywniejsze i budzące niepewność czy silny niepokój. W ostatnim czasie pojawiają się zachowania tzw. ?zakładanie gniazda? (generalne porządki, malowanie ścian, przygotowanie pokoju dla maluszka, troska o szczegóły). Może wystąpić uskarżanie się na spowolnienie umysłowe w tym czasie, trudności w koncentracji i zapamiętywaniu. Czasem powraca huśtawka emocjonalna, większość kobiet z utęsknieniem czeka na przyjście dziecka (choć czasem kobieta nie chce zerwać więzi, która w ciąży łączy ją z dzieckiem i chce odwlec poród, dziecko reaguje na te przeżycia i ?nie śpieszy się? z urodzeniem).
Jest to czas, gdzie może dojść do zerwania kontaktów z ludźmi, którzy nie dają kobiecie poczucia bezpieczeństwa; ze względu na krytyczną samoocenę i złe samopoczucie może w ogóle unikać spacerów, spotkań z innymi. A gdy kobieta musi zrezygnować z pracy, może czuć krzywdę i odizolowanie od świata, koncentruje się jej odczuciach i dolegliwościach, co może powodować zaburzenia zdrowotne. Kobieta przez macierzyństwo staje się mniej zależna od własnej matki, choć czasami właśnie poczęcie dziecka może ją zbliżyć do niej (czasami w tym okresie kobieta ma pragnienie, by własna matka otoczyła ją szczególną opieką, zwłaszcza gdy silnie identyfikuje się z dzieckiem i w nim się odnajduje).
About the author